Nhiều bạn tốt nghiệp trình độ đại học, cao học vẫn thất nghiệp nhưng nhiều trường hợp chỉ học cao đẳng, trung cấp lại có việc làm ổn định với mức thu nhập cao.Trong những chương trình tư vấn hướng nghiệp, các thầy cô Trường Cao đẳng Gia Lai thường xuyên nhận được nhiều câu hỏi, trong đó các em quan tâm nhất là: “Chọn ngành nghề gì dễ xin việc sau khi ra trường?”. Để trả lời được câu hỏi ấy thật không phải dễ, trước hết bản thân các em phải tìm hiểu để có cái nhìn tổng quan về: Xu hướng ngành nghề hiện nay? Thị trường lao động cần gì? Bản thân mình thích gì? Và điều kiện gia đình mình như thế nào?…
Một thực tế lâu nay cho thấy, đa phần HS tốt nghiệp THPT đều có mong muốn học lên đại học. Điều này đã dẫn đến tình trạng “thừa thầy thiếu thợ”. Đây là vấn đề nhức nhối của nhiều thế hệ Việt Nam trong những năm qua. Nguyên nhân dẫn đến sinh viên đại học thất nghiệp cao sau khi ra trường có thể dễ lý giải bởi chương trình đại học còn coi nhẹ thực hành, đặt nặng lý thuyết hàn lâm, thiếu kinh nghiệm thực tiễn. Trong khi đó, nhu cầu tuyển dụng trên thị trường yêu cầu nhân sự phải có kiến thức chuyên môn và những kỹ năng nhất định. Theo khảo sát của Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và Thông tin thị trường lao động TPHCM (Falmi), quý III – năm 2021 khoảng 21.500 doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng, hơn 41.000 lao động và 43.000 người có nhu cầu tìm kiếm việc làm. Kết quả cho thấy, nhu cầu nhân sự trình độ nghề đạt đến 68%, gấp 4 lần nhu cầu lao động trình độ đại học trở lên và gấp 4 – 5 lần nhu cầu lao động chưa qua đào tạo. Trong khi doanh nghiệp cần rất nhiều lao động có trình độ nghề mà nguồn đào tạo chỉ đáp ứng được hơn một nửa, còn lao động trình độ đại học và chưa qua đào tạo lại dư thừa. Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TPHCM (Hội GDNN TPHCM) trăn trở: “Nguồn cung lao động trình độ đại học lại quá cao. Điều này dẫn đến thực trạng là một bộ phận lớn sinh viên đại học tốt nghiệp không tìm được việc làm”. Ông cho biết thêm: “Có hơn 60% cử nhân, kỹ sư các trường đại học ở Việt Nam phải chấp nhận làm những công việc trái ngành, hoặc tìm được công việc phù hợp ngành mình học thì họ phải làm ở các vị trí việc làm cần trình độ thấp hơn (cao đẳng, trung cấp). Trong khi đó, nhu cầu lớn nhất là lao động có trình độ nghề luôn chiếm khoảng 70% thị trường nhân lực nhưng lâu nay lại thiếu hụt ở tất cả các ngành nghề”. Đồng thời, ông cũng cảnh báo: “Trong thời gian tới, nhu cầu lao động chưa qua đào tạo sẽ ngày càng thấp, người không có tay nghề sẽ bị đào thải. Lao động thời đại 4.0 là phải có tay nghề chuyên nghiệp, càng giỏi kỹ năng nghề thì càng có nhiều cơ hội thành công. Vì các vị trí việc làm thao tác đơn giản, không cần kỹ năng sẽ dần bị robot thay thế còn những công việc cần lao động có kỹ năng nghề, thao tác phức tạp sẽ khó bị thay thế vì robot làm được những công việc này đều có giá cả đắt đỏ và khó phổ biến ở các nhà máy”.
Từ thực trạng trên, có thể thấy rằng học ngành nghề gì không quan trọng bằng việc có được việc làm, mức lương ổn định và tự lo được cho bản thân. Nếu gia đình có điều kiện, học lực tốt, các em muốn có kỹ năng và kiến thức cơ bản để làm việc trong các lĩnh vực có tính chất chuyên môn, thì đại học là sự lựa chọn tốt nhất. Tuy nhiên, muốn sự nghiệp sau này phát triển mở rộng hơn thì phải học những trường đại học chất lượng. Nếu điều kiện kinh tế gia đình chưa tốt, bản thân học sinh không quá xuất sắc thì không nên cố ép mình chạy theo xu hướng mà hãy chọn học nghề để khi ra trường có thể kiếm tiền và sống được bằng nghề. Bởi học nghề tập trung vào đào tạo chuyên sâu và thực hành giúp người học hiểu và có thể đi làm ngay sau khi học xong. Chỉ có học nghề mới giúp các em có kỹ năng nghề gắn với công việc thực tế.
Mỗi người sẽ có câu trả lời riêng, học đại học hay học nghề phụ thuộc vào mục đích, nhu cầu và điều kiện của chính mình. Bạn nên tự đánh giá khả năng của mình, cùng với mong muốn và dự định hoạt động trong ngành nghề sẽ giúp bạn chọn ra hướng đi phù hợp nhất. Hiện tại Trường Cao đẳng Gia Lai là trường công lập duy nhất tại tỉnh nhà, đào tạo đa lĩnh vực ngành nghề các cấp trình độ từ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng và liên thông. Nếu bạn quyết định học nghề, có thể nhận được nhiều quyền lợi như sau: học gần nhà chi phí học tập rất thấp, ra trường bạn có ngay bằng công nhân kỹ sư thực hành có kỹ năng tay nghề cao vì thời gian học 70% thực hành và 30% lý thuyết; nếu bạn muốn phát triển sự nghiệp sau này sẽ được liên thông cao đẳng/ đại học ngay tại trường; được cam kết hỗ trợ giới thiệu việc làm sau khi tốt nghiệp. Và đặc biệt sẽ có nhiều chế độ, chính sách cho những đối tượng đặc biệt như: HS là người DTTS thuộc hộ nghèo, cận nghèo, HS tốt nghiệp trường DTNT… thì đây là một trong những lựa chọn tối ưu cho các em tiếp tục theo đuổi con đường giấc mơ nghề nghiệp.
